Een PAROCHIE (Griekse ‘paroikia’ = buur) is de organisatie van een lokale gemeenschap van gelovigen van een bepaald geografisch gebied.
Dit territorium valt niet noodzakelijk samen met (deel)gemeentegrenzen. Zo omvat de Sint-Bernardusparochie naast Nieuwpoort-Bad ook de Jachthavenwijk-Nieuwpoort en de wijk Groenendijk-Oostduinkerke. Anderzijds zijn parochies verbonden aan kerkgebouwen die zich wel situeren op het grondgebied van een bepaalde gemeente. In die zin kan men spreken van de Nieuwpoortse parochies.
Een parochie is een kerkelijke instelling, burgerrechtelijk zonder rechtspersoonlijkheid tenzij hiervoor een VZW wordt opgericht. De parochiale verantwoordelijkheid ligt bij de pastoor die wordt bijgestaan door een team van parochiemedewerkers.
Naast de pastorale en sociale activiteiten staat de parochie voornamelijk in voor de praktische en inhoudelijke organisatie van de eredienst.
(1) Even terug in de tijd
De bewoning in deze kustregio gaat terug tot de Keltische Morinen. met de IJzer als noordergrens met de Menapiërs. Hoofdplaats was Terwaan, ook ten tijde van het Romeinse ‘Civitas Morinorum’. Door inwijking van Saksen, Friezen en Franken volgde een germanisering van onze streek.
Het christelijk geloof drong de regio binnen via zendelingen (o.a. Victricius, Eligius), waarvan sommigen de taak kregen om ter plaatse een klooster of abdij op te richten. Vermelden we hier de Sint-Bertinusabdij van Sint-Omaars, gesticht rond 649, die later het parochiepatronaat verwierf in tal van plaatsen.
Vanaf het midden van de 11e eeuw trad er verlanding op in het overstroomde kustgebied, en ontstonden er schorren die daarna geleidelijk ingepolderd werden. De graaf als grondheer gaf de nieuw ontstane terreinen in beheer aan abdijen en leenmannen, en stelde de gronden aldus open voor bedijking en uitbating.
Zo had de abdij van Sint-Winoksbergen (685, oorspronkelijk te Wormhout) reeds rond 1100 een weide in gebruik ter hoogte van ‘Sandeshoved’, de duinenhoogte aan de linkeroever van de IJzerinham waarop later Nieuwpoort ontstond. Een ander stuk grond aldaar werd in 1107 door de graaf geschonken aan het klooster van Broekburg (Burburg).
Monniken van de Duinenabdij (1107) in het latere Koksijde speelden een rol bij de drooglegging rond Ramskapelle.
De aangroei van de bevolking leidde tot de oprichting van nieuwe dorpsgemeenschappen en parochies. De bediening van de parochies werd meestal toevertrouwd aan de abdijen.
(2) De Nieuwpoortse parochies
Een eerste parochiewerking te Ramskapelle kan men situeren rond 1135 toen de zielzorg aldaar toe kwam aan de Sint-Niklaasabdij van Veurne (stichting 1120).
In 1163 werd een ‘novum oppidum’ (= Nieuwpoort) gesticht ter hoogte van Sandeshoved.
De bisschop van Terwaan wees in 1165 de parochiewerking en de bediening van de daar gebouwde O.L.V-kerk toe aan de Sint-Niklaasabdij van Veurne. In 1240 werden de definitieve parochiegrenzen vastgelegd. De groei van de nieuwe stad deed daar rond 1281 kortstondig een tweede parochie ontstaan en de bouw van de Sint-Laurentiuskerk aan de oostkant van de stad. Naderhand vestigden zich ook verschillende kloosters binnen de stadsmuren: o.a. Recolletten, Kartuizers, Franciscanessen.
Eveneens in 1240 ontstond de parochie Sint-Georgius (Sint-Joris).
Meerdere eeuwen later gaf de ontwikkeling van de badplaats Nieuwpoort-Bad ook gestalte aan een nieuwe parochie, de Sint-Bernardusparochie in het jaar 1907.
We verwijzen hier ook naar het websitemenu Kerkgebouwen.
Nieuwpoort heeft vele eeuwen onder de kerkelijke bevoegdheid gestaan van het bisdom Terwaan (opgericht omstreeks het jaar 600). De verwoesting van Terwaan in 1553 betekende ook meteen het einde van het bisdom.
Zo kwam Nieuwpoort kerkelijk onder het nieuw opgerichte bisdom Ieper. Nieuwpoort vormde hierin een eigen dekanaat van acht parochies. De overkant van de IJzermonding (vanaf Lombardsijde), voorheen bij het bisdom Doornik, werd het bisdom Brugge (1559).
In 1801 werden de bisdommen Ieper en Brugge afgeschaft en opgenomen in het bisdom Gent.
Sinds 1834 vallen de Nieuwpoortse parochies onder het (heropgerichte) bisdom Brugge en het (intussen gegroepeerde) regionaal dekanaat Diksmuide-Veurne-Westkust.